YENİ DOĞAN BEBEK DÖNEMİ

YENİ DOĞAN BEBEK DÖNEMİ

Tanımı: Sağlıklı bir yeni doğan 40 +-2 gebelik haftası 2500-4400 gr ağırlığındadır. Dış ortama iyi uyum sağlayan doğumsal anomoli veya hastalık belirtileri göstermeyen bebek olarak tanımlanır.

       Baş geniş, yüz yuvarlak, burun basıktır. Cildi yağlı bir madde ile kaplıdır. Bebeğin derisi pembe ve yumuşaktır, omuz ve sırtta lanugo tüyleri vardır. Doğduğunda baş kemikleri arasında boşluklar vardır. Bu boşluklara bıngıldak denir. Bıngıldaklar bebeğin doğumunu kolaylaştırır ve beynin gelişimini sağlar. Doğumda 6 tane bıngıldak vardır. Bunlar doğumdan kısa bir süre sonra kapanırlar. En önemlisi tepedeki eşkenar dörtgen biçimindeki bıngıldaktır. Bu bıngıldak yaklaşık 1-1.5 yaş arasında kapanır. Sağlıklı bir bebekte bıngıldağın çökük veya kabarık olmaması gerekir. Bu durumlarda hemen doktora başvurmak gerekir. Çünkü bıngıldağın erken veya geç kapanması beynin gelişmesi için önemli bir etkendir.

Yeni Doğanın Dünyaya Uyumu

      Yeni doğanın değerlendirilmesin gebelik yaşı ve doğum ağırlığı önemlidir. Yaşamın ilk ayı, ilk haftası ve özellikle ilk günü yeni doğanın zararlı etmenlere karış en duyarlı olduğu dönemdir. Bu dönemde hastalık, ölüm riski yüksektir. Ölüm nedenleri arasında;

-        Solunum güçlüğü,

-        Kafa içi kanamalar

-        Doğumsal anomoliler

-        Ve enfeksiyon yer alır.

      Yeni doğan doğumu izleyen dakika, saat ve günlerde vücudun hemen tüm sistemlerini öncelikle solunum, kalp ve dolaşım sistemlerini ilgilendiren değişikliklerle ortama uyum sağlamak zorundadır. Bu nedenle doğar doğmaz ağlar ve akciğerine hava dolarak kendi kendine solunumu yapar. Bebeğin vücudu tamamen çıktıktan sonra 15-30 saniye beklenir. Göbek kordonu karın duvarından 10-15 cm uzaklıkta klempe edilir. Bu klempe yaklaşık 1-2cm uzaklıktan steril bir makasla kesilir. Kesilen yere antiseptik bir madde sürülür.

     Yeni doğan bebeğin kalbi dakikada ortalama 120-140 arasında atar. Bu hızla atışlar 1 yaşına kadar devam eder. Kalp kaslarının gelişmesiyle düzenli bir duruma gelir. Yeni doğmuş bebeklerin dakikada ki solunum sayısı 40-60 arasındadır.

Yeni Doğanın Fiziksel Özellikleri

Baş : Doğumdan sonra ilk aylarda vücudun en hızlı büyüyen bölümü baştır. Baş çevresi 35 cm civarındadır. Başın büyümesi beynin büyümesini yansıtır.

Ağırlık : Zamanında doğan bir bebeğin ağırlığı 2500-4400 gr arasındadır. Doğumdan sonraki ilk 3-4 gün içinde fizyolojik ağırlık kaybı denilen %5-6 sının ödemin çözülmesi ile kaybedildiği bir dönem gelir. 400-500 gr civarında kilo kaybına uğrar. 10. Güne doğru eski kilosuna kavuşur. Süt çocukluğu döneminde büyümenin izlenmesinde yapılması gereken, yaşa göre ağırlığın gözlenmesidir.

Boy : Yeni doğan bebeğin boyu  ortalama 48-53 cm civarındadır. İlk 2 yaş boy büyümesinin en hızlı olduğu dönemdir.

Göbek bakımı

       Göbek kordonu 5-10 günde kuruyarak düşer. Gerek göbek düşmeden önce gerek düştükten sonra 1-2 gün kurumayı hızlandırmak aynı zamanda enfeksiyonu önlemek için mersol sürülür. Bebek altı bağlanırken dışarıda bırakılır.

PREMATÜRE BEBEKLER

      38. gebelik haftasından erken doğan bebeklerin kas dokusu gevşektir. Kasın gövdeye oranı zamanında doğan bebekten fazladır. Göğüs duvarı yumuşak, karın gergin, deri ince tüylerle kaplıdır. Deri altı yağ dokusu azdır. Dış genital organlar az gelişmiştir. Arama, emme, moro gibi refleksler gebelik haftası azaldıkça zayıflar ve olmaz. Baş büyük, yüz küçük ve ihtiyar yüzü gibi kırışıktır. 2500 gr dan düşük ağırlıkta bebeklerdir.

PREMATÜRE BEBEKLERİN EVDE BAKIMI-

-        Bebeğin yatacağı yatağın başı 30 derece alttan kaldırılmalı ya da desteklenmeli,

-        Kesinlikle yastık kullanılmamalıdır,

-        Kesinlikle yüzüstü yatırılmamalıdır,

-        Çok gürültü ve parlak ışıktan kaçınılmalıdır,

-        Bebeğin enfeksiyona yatkınlığı açısından odasına ilk birkaç ay ziyaretçi alınmamalıdır.      

YENİ DOĞANIN DUYU ORGANLARI

Görme: Yeni doğanda 5 duyu oldukça iyi gelişmiştir. Gözlerin uyum halinde birlikte hareket edebilmesi görmeyi sağlayan organların gelip işlevlerini yerine getirdiği zaman yana doğumdan birkaç ay sonra olmaktadır. Bu nedenle çocukların bakışlarında hafif bir şaşılık fark edilebilir. 4. Aya kadar özellikle parlak renklere baktıkları dikkat çekmiştir. 4.aylıktan sonra eşyanın şekli renginden daha önemli olur.

İşitme: İşitme duyusu doğumdan önce başlar. En gelişmiş duyu organı kulaktır. Daha ilk günlerde bebek değişik yönlerden gelen seslere değişik tepkiler vermektedir. Gürültülü seslere karşı hareketli cevap verir.

Koku alma: 4. Aydan sonra keskin kokulara başlarını çevirerek tepki gösterebilirler. Yaşla ve deneyimle koku alma yetenekleri gelişecektir.

Tat alma: Yeni doğan bebekler tatları ayırt edebilirler. Anne sütü ile beslenen bebekler hazır mamayı almak istemezler. Tatlıları severler ve tercih ederler. Daha sonra tuzlu besinleri kabul ederler.

Dokunma: Doğar doğmaz bu duyu gelişir. Kucağa alınmak ve okşanmak temel ihtiyaçlardandır. Dudakları memenin kenarına değer değmez emme hareketi için başlarını çevirirler.

YENİ DOĞANDA REFLEKSLER

      Yeni doğanda merkezi sinir sistemi olgunlaşması tamamlanmamıştır. Bu nedenle bazı refleksleri görülebilir. Bu reflekslerin alınmaması merkezi sinir sistemi bozukluklarına veya ağır hastalıklara işaret eder. Bebekler çevreye kolayca uyum sağlayabilmek için bu refleksleri yaparlar. Hepsinin hayati bir önemi vardır. Yaşamlarını sürdürmeleri için gereklidir. Belirli bir uyarıya yanıt olarak istem dışı ortaya çıkarlar. Bebeğin dünyaya uyumunu sağlayacak en büyük ve en önemli kapasitesi refleks sistemidir.

Emme refleksi: Bebek dudakları çevresine dokunan bir objeyi yakalama, ağza alma ve emme eğilimindedir. Yanağa dokunmakla başın uyarılan tarafa dönmesi, dudaklara dokununca emme hareketinin başlamasıdır. 32. Haftadan önce doğan bebeklerde bu refleks zayıf olduğu için beslenme sorunlu olur. Emme refleksi uyanık durumda 4.aya, uykuda 7.aya kadar devam eder.

Yakalama refleksi: Bebeğin avuç içine parmağınızla dokunursanız sıkıca kavrar. Aynı şekilde ayaklarına dokunursanız ayak parmakları kenetlenir. İlk haftalarda çok kuvvetlidir. 2.ayın sonunda kaybolur. Çocuk ellerini bilinçli olarak kullanır.

İzleme refleksi: Bebek ağız kenarına yada yanak bölgesine parmakla hafifçe dokunulduğu zaman başını o yöne çevirerek izler. İzleme refleksi emme refleksi ile çok sıkı ilişkilidir. İzleme refleksi ile çocuk anne memesine yada biberona ulaşmaya çalışır. Bu refleksin bir diğer adı da arama refleksidir.

Moro refleksi (sarılma, irkilme): Çocuğun ani sesler ve sert tepkiler karşısında gösterdiği bir korku halidir. Bebek sakin yatarken başı hafif kaldırılıp birden bırakılınca veya el çırparak yapılan ani uyarı bile kolların ve el  parmaklarının açılıp yeniden gövdeye dönmesidir. Doğumdan sonra 3.ayda kaybolur.

Bobinski ve yüzme refleksi: Bebeğin ayak altı uyarıldığında baş parmağı açılır. Bu reflekse bobinski (taban) refleksi denir. Suya yüzükoyun bırakıldığı zaman yüzme hareketleri yapar, kol ve bacaklarını hareket ettirir.

BESLENME VE ÖNEMİ

Bebeklik döneminde (0-1) beslenme

      Bebek herhangi bir sütle değil anne sütüyle beslenmelidir. Zamanında ve düzgün beslenmelidir. Bebeğin beslenmesi büyüme ve gelişmeyi sağlayacak hastalıklardan koruyacak şekilde yeterli ve dengeli olmalıdır. Tamamlayıcı ek besinler zamanında yani 6.aydan itibaren başlanmalıdır. Bebeğe verilen besinler onun sindirim sistemine uygun olmalıdır.

Bebeklik döneminde beslenmenin önemi

       Beslenmenin ilk amacı yaşamı devam ettirmektir. Yeni doğan bebek yaşamını sürdürmek için anneye bağımlıdır. Süt çocukluğu yaşımın ilk  yılını kapsar. Bu yıl diğer yıllara oranla hızlı büyüme ve gelişme yılıdır. Bebek ilk 15 günde su kaybı nedeniyle doğum ağırlığının % 10 unu kaybeder. Ancak 6 ayda doğum ağırlığının 2 katına 12 ayda 3 katına çıkar. 1 yaşında çocuğun baş çevresi 46-47 cm e kadar ulaşır.

      Bebek doğduğunda dişleri yoktur. İlk bir yıl içinde diş çıkarmaya başlar.

                                                             

6-7. ayda	Alt kesici dişler	2
7-9. ayda	Üst kesici dişler	2
1 yaşında	Üst kesici dişler	2
12. ayda	Alt kesici	2
12-16. aylar	1. azı dişler	4
18. aydan sonra	Köpek dişler alt ve üstte	4
2. yaş civarında	2. azı dişler alt ve üstte	4