ÇOCUK HASTALIKLARI 3 ( 0-12 Yaş Çocuklarında Görülen Hastalıklar, Sebepleri, Belirtileri, Bakımı ve Koruma Yolları)

1. Kızıl

Bebeklik döneminde hemen hemen hiç görülmeyen, döküntülü ve bakterilerin neden olduğu bir hastalıktır. 3-12 yaş arası çocuklarda, ilkbahar ve kış aylarında sık görülür.

Bulaşma, hastaların burun, boğaz salgıları ve deri döküntüleri ile olur.

Kuluçka süresi 2-4 gündür.

Belirtileri: ani başlayan yüksek ateş, baş, boyun, karın ağrısı vardır. Hastanın bademcikleri şişer ve kızarır. Dil, çilek görünümünde paslıdır. Daha sonra kıpkırmızı ahududu görüntüsü alması kızılın tipik özelliğidir. Döküntüler, hastalığın başlangıç belirtilerinden 1-2 gün sonra yüzde başlar, vücuda yayılır. Önceleri sarımtırak kırmızı ve toplu iğne başı büyüklüğündeki döküntüler birbiriyle birleşir ve bütün vücut derisi güneş yanığı görüntüsü alır. Döküntüler dirsek içi, kasıklar, diz altı, koltuk altı gibi kıvrımlı yerlerde yoğunlaşır.

 Bakım: Doktor önerisine göre ilaç tedavisi yapılır. Hasta çocuk 10-15 gün dinlenmelidir. Erken tedavi edilmezse böbrek hastalığı, romatizma, orta kulak iltihabı ve zatürreye neden olur.

 Korunma: Hastalığın aşısı yoktur. Hasta çocukla temastan kaçınılmalıdır. Hasta ile temas edenlerin boğaz kültürü alınmalı, sonuç pozitif çıkarsa hemen tedaviye başlanmalıdır. Kızılda dil, çilek görünümündedir.

2. Kızamık

Kızamık virüsünün neden olduğu, döküntülü, bulaşıcı bir çocuk hastalığıdır.Her yaşta görülebilir. Genellikle 6 aydan büyük çocuklarda daha çok kış sonu, bahar aylarında görülür.

Bulaşma: Hastanın ağızdan çıkan damlacıklarla bulaşır.

Kuluçka dönemi: 10-14 gündür.

Belirtileri: Yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, nezle, öksürükle başlar. Gözler yaşarır, kızarır, kirpik dipleri çapaklanır. Kızamığın en önemli özelliği ağızda koplik lekelerinin çıkmasıdır. Bu lekeler, ağızda kırmızı zemin üzerinde tuz taneleri serpilmiş döküntüler görünümündedir. Bu lekelerin görülmesinden 1-3 gün sonra kulak arkasından başlayan, yüz, boyun, gövde bacaklarda yayılan deri döküntüleri görülür. Döküntüler, büyük lekeler halindedir. Döküntü safhası 3-4 gün sürer. Döküntüler çıktıkları sırayla kaybolur. Daha sonra deride kepeklenme görülür.

Bakım ateş döneminde yatak istirahati sağlanır. Doktor önerisine göre ilaç kullanılır. Hasta; sindirimi kolay, yumuşak ve bol karbonhidratlı, proteinli-vitaminli yiyeceklerle beslenir. Hastanın odası sık sık havalandırılmalıdır. Göz kapakları kaynatılmış soğutulmuş su ile ağzı ise karbonatlı su ile temizlenmelidir. Hasta iyi bakılmazsa kızamık; orta kulak iltihabı, zatürre ve beyin dokusu iltihabına sebep olabilir.

Korunma: Aşılanma ile korunma sağlanır.

3. Kızamıkçık

Kızamıkçık virüsünün neden olduğu hafif ateşli ve döküntülü seyreden bir hastalıktır. Gebelikte geçirilirse fetüste zeka geriliği, mikrosefali, kalp-damar bozukluğu, işitme ve görme özrü, sarılık ve ölü doğum gibi ağır anomalilere yol açar. Kuluçka süresi 14-21 gündür. Bulaşma hasta ile temasla olur. Genellikle 6 aydan büyük çocuklarda görülür.

Belirtileri: Hafif ateş, nezle ve halsizlikle başlar. Kızamığın hafif şekline benzer. Döküntü öncesi kulak arkasında lenf bezlerinde şişlik görülür. Ağızda toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı döküntüler fark edilir. Deri döküntülere önce yüzde başlar, sonra hızla boyna kollar, gövde ve bacaklara yayılır. Döküntüler 2-3 gün sürer. Kızamıktan daha az belirgin noktacıklar halinde, pembe renklidir.

 Bakım: Kızamıkçık hafif bir hastalıktır. Hastanın birkaç gün dinlenmesi gerekir. Hastanın iştah durumuna göre kolay sindirebileceği besinler verilir. Kendiliğinden iyileşir.

Korunma: Aşılama ile olur.

4. Kabakulak

Virüslerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bulaşma: damlacık yoluyla olur. Kuluçka dönem: 18-20 gündür. 5-15 yaş arası çocuklarda görülür. Kış sonuna doğru sık rastlanır. Belirtileri: Çene altı ve kulak altı tükürük bezlerinin şişmesi sonucu boynun yan tarafında yumru oluşur. Yutkunmada acıma hissi, ateş ve ağız kuruluğu görülür. Şiş kısım dokunmaya karşı hassas ve ağrılıdır. Belirtiler ortaya çıkmadan 1-2 gün önce çocukta genel bir kırgınlık gözlenir. Erkeklerde er bezleri (testisler) de etkilenir. Bu nedenle hastalık süresince doktor kontrolünde olmalıdır. Ergenlik çağında ve daha sonra kabakulak geçiren erkek çocuklarında testislerin iltihaplanması sonucu kısırlığa yol açabilir. Bakım: Özel bir tedavisi yoktur. Yatak istirahati sağlanmalıdır. Bol proteinli, yumuşak, sıvı besinler verilmelidir. Doktorun önerdiği ilaçlar kullanılabilir. Korunma: Aşılama yoluyla yapılır. Hasta çocuk iyileşene kadar okula gönderilmemelidir.

5. Difteri ( Kuşpalazı)

Daha çok çocuklarda görülen, difteri basilinin neden olduğu öldürücü olabilen bir hastalıktır. Kuluçka dönemi: 1-7 gündür.

Bulaşma, difterili bir hastayla yakın temasta bulunma, difteri basillerinin bulaşmış olduğu eşyaların, yiyecek ve içeceklerin kullanılmasıyla olur. En duyarlı yaş 2-8 yaşlardır. Sonbahar, kış mevsiminde görülür. Difteri basilinin yerleşme  yerine göre ağız, boğaz, gırtlak, göz, göbek, deri ve orta kulak difterisi görülür. Genelde boğaz ağrısı, yutma zorluğu, burun akıntısı, ses kısıklığı görülür. Ateş olmayabilir. Boyundaki lenf bezleri şişer. Hastalık, kalp ve sinir sisteminde hasara yol açar, geçici felçlere sebep olabilir. Tehlikeli bir hastalık olduğu için vakit geçirilmeden doktora götürülmelidir. Yatak istirahati gerekir. Bol su ve yumuşak gıdalar verilmelidir. Difteri aşısı hastalığı önler.

6. Boğmaca

Çocukluk çağında sık görülen bulaşıcı bir hastalıktır. Nedeni boğmaca basilidir. Kuluçka dönemi:  7-14 gündür. Doğrudan hasta kişiyle temas ve damlacıklar yoluyla bulaşır. İlkbahar, kış aylarında sık görülür. Her yaşta görülebilmesine rağmen 6-7yaşlarından önce daha fazla görülür. Süt çocuklarında ağır seyreder. Hastalık 3 dönemde izlenir:

Nezle dönemi: Soğuk algınlığı şeklinde başlar. Hafif nezle, ateş, öksürük, iştahsızlık, göz yaşarması görülür. 1-2 hafta sürer.

Öksürük dönemi: 3-6 hafta sürer. Üst üste boğulur gibi öksürük nöbetleri, derin soluk alma, öksürükten sonra kusma görülür. Bu öksürüklerde yüzde kızarma, morarma olur. Dil dışarı çıkar. Gözler dışarı fırlar gibidir ve yaşarır. Soluk alırken ıslık çalar gibi ses çıkar. Öksürük sonrası balgam vardır. Terleme, yorgunluk, halsizlik ortaya çıkar.

İyileşme dönemi: 2-3 hafta sürer. Bazen iyileşme aylar da sürebilir. Zamanla öksürük nöbetlerinin şiddeti ve sayısı azalır. Hasta rahatlar, iştahı düzelmeye, neşesi yerine gelmeye başlar.

Bakım: Çocuk mutlaka doktora götürülmeli, doktorun önerdiği ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Dinlenme ve yatak istirahati şarttır. Hastanın odasının sık sık havalandırılması ve nemlendirilmesi gerekir. Bol proteinli ve vitaminli gıdalarla az az ve sık sık beslenmelidir. Bol sıvı almalıdır.

Korunma: Hasta çocuklar, sağlıklı kişilerden uzak tutulmalıdır. Aşılama tam korunma sağlar. Hastalığı geçirenler ömür boyu bağışıklık kazanır.

7. Çocuk Felci

 Salgınlara da neden olabilen virüslerin (polio) sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Dünyanın her yerinde özellikle yaz ve sonbahar başlangıcında görülür.

Kuluçka dönemi 1-3 haftadır.

Bulaşma, genellikle virüsün bulaştığı suların ve besinlerin ağız yoluyla alınması sonucu olur. Hastalığı geçiren çocuğun dışkısının kontrol altına alınmaması, tuvalet temizliğine dikkat edilmemesi hastalığın yayılmasında önemli kaynaktır.

Belirtileri: ateş, baş ağrısı, kusma, karın ağrısı, ense sertliği ile kendini gösterir. Başlangıçta daha çok üst solunum yolu enfeksiyonuna benzer. Hastalık, hastaların bir kısmında hafif geçirilse de bir kısmında hastanın iyileştiğinin düşünüldüğü dönemden 1-2 gün sonra ağrı ve ense sertliği ile daha şiddetli olarak ortaya çıkar. Hastaların büyük kısmında felç görülmezken bazı tiplerinde birkaç gün süren yüksek ateşten sonra asimetrik olarak sağ kol etkilendiğinde sol bacak etkilenir ve felç görülür. Çok şiddetli türleri ölüm ile sonuçlanabilir.

Bakım: Hastalığın özel bir tedavisi yoktur. Hastalık sonrasında zatürre, sürekli yatmadan dolayı deri tahrişleri görülebilir. Ölümcül olabileceğinden hasta sürekli doktor kontrolünde olmalıdır.

Korunma: Doğumdan sonra 3-4 aylarda yapılan aşılama ile sağlanır. Bir yıl sonra polio aşısının tekrarı yapılarak tam bağışıklık elde edilir.

8. Suçiçeği

Virüslerin neden olduğu çok kolay bulaşabilen, döküntülü ve özellikle kışın çok görülen bulaşıcı bir hastalıktır. Her yaşta görülebilir.

Kuluçka süresi 2-3 haftadır.

Bulaşma, insandan insana, öksürme ve aksırmayla çevreye yayılan damlacıklarla ve deri kabarcıklarına direk temasla olur.

Belirtileri: Bu hastalıkta hafif ateş, iştahsızlık, halsizlikle  beraber deri döküntüleri vardır. Döküntüler, önce göğüste başlar sonra tüm vücuda yayılır. Sulu kabarcıklar şeklindedir. Bu kabarcıklar, açık pembe renkte önce sulu sonra kabuklu olup son derece kaşıntılıdır. Döküntüler genelde iz bırakmaz. Ancak kabukları kaşıyarak kaldırılırsa iz kalabilir.

Bakım: Evde yatak istirahati şarttır. Döküntülerin mikrop kapmaması için kaşıntıyı gidermek gerekir. Kaşıntıyı azaltmak için doktorun önerdiği losyonlar kullanılmalıdır. Karbonatlı suyla silmek de kaşıntıyı hafifletir. Çocuğun vücut direncini arttırıcı besinler verilmelidir. Vücudu sıkmayan bol giysiler giydirilmelidir.

Korunma: Hasta kişilerle temas edilmemelidir. Su çiçeğinin bir yaşın üstünde yapılabilen aşısı vardır. Ancak kullanımı yaygın değildir. Zorunlu aşılar grubuna girmez.

9. Menenjit

Virüs ve bakterilerin neden olduğu beyin zarı iltihaplanmasıdır. Erken teşhis edilmediği zaman ölümle sonuçlanır.

Belirtileri: Bebeklerde kusma, havale, düzensiz solunum, bıngıldakta kabarma görülür. Büyük çocuklarda daha başlangıçta hastanın durumu ağırdır. Kusma, ateş, baş ağrısı, dalgınlık ve ensede sertlik; vücutta mor lekeler vardır.

Bakımı: Hastalığın tam teşhisi beyin omurilik sıvısının incelenmesiyle olur. Hasta çocuk mutlaka hastanede gözetim altında tutulmalıdır. Hasta, sessiz ve loş bir odada yatırılmalı, kuvvetli ışıktan korunmalıdır. Tedavi, doktor kontrolünde yapılır. Menenjitli çocuk zamanında hastaneye götürülmezse hasta kısa zamanda kaybedilebilir ya da daha ağır hastalıkların oluşmasına sebep olabilir.

Korunma: Menenjit aşısı vardır. Ancak zorunlu aşılar grubunda değildir. İsteğe bağlı olarak yapılabilir.

10. Zatürre: ( Pnömoni )

Akciğerlerin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan virüsler, bakteriler mantarlar veya hava yollarına kaçan çeşitli yabancı maddelerin sebep olduğu bir hastalıktır. Genellikle kış mevsiminde ve kızıl, kızamık gibi hastalıklardan sonra görülebilir.

Belirtileri: Ateş, öksürük, hızlı solunum, göğüste çekilme, dudak etrafında ve parmak uçlarında morarmalar görülür.  Virüslere bağlı zatürre ise yavaş gelişir. Bakterilere bağlı zatürreler, daha kısa sürede ve şiddetli ilerler. Doktor kontrolünde tedavi uygulanır. Ayrıca beslenme bozukluğu olan ve vücut ısısı düşük çocuklarda, doğuştan bazı anomalileri olan ve bağışıklık sistemi kusurlu doğanlarda oluşabilir. Yeni doğanda amniyon sıvısının hava yollarına kaçması v.b. durumlar sonucu da zatürre olabilir.

Bakım: Hastanın protein oranı yüksek yiyeceklerle beslenmesi ve yeterli sıvı alması gerekir. Odası sık sık havalandırılmalı, belli oranda nemli tutulmalıdır. Burun ve kulak temizliğine ve rahat nefes alabilmesine dikkat edilmelidir. Doktor tedavisi gerektirir.

11. Sarılık (Hepatit)

 Sarılığın değişik türleri vardır. Yeni doğanda fizyolojik sarılık yaşanır. Bir de patolojik (mikrobik) sarılık vardır ki bu sarılık, karaciğerin iltihabi bir hastalığıdır. Bu sarılıkla ilgili 4 çeşit virüsten söz edilmektedir. Ancak yaygın olarak görüleni A ve B tipi sarılıktır.

İnsanlar, hepatit A virüsünü temiz  olmayan su ve besinlerden alırlar. Hepatit A tipi sarılıkta; ateş, halsizlik, karın ağrısı, göz akında ve deride sarılık görülür. Hastanın idrarı da koyu sarı renklidir. Bu hastalara yatak istirahati şarttır. Özel ilaç tedavisi yoktur. Hasta iyi beslenmelidir.

Hepatit B ise her mevsimde her yaşta kişilerde görülür. Uzunca (birkaç ay) bir kuluçka süresi vardır. Kan nakli, enjektörler, akupunktur ve diş tedavileri, aşı uygulamaları, hasta kanı emen sivrisinekler aracılığıyla bulaşır. Hafif ateşle başlar, mide bağırsak bozuklukları, sarılık, karaciğer bölgesinde hassasiyet ve koyu dışkı görülebilir. B tipi sarılık daha ağır seyreder ve ölümle sonuçlanabilir.

Korunma, ülkemizde aşı uygulaması ile sağlanır. Yiyecek ve içeceklerin temizliğine özen gösterilmeli, içme suları klorlanmalı, tuvaletler mikrop öldürücülerle temizlenmelidir. Kan nakillerinde kan, sarılık yönünden incelenmelidir.

12. Grip

Pek çok virüsün neden olduğu, çocukluk çağında sık sık tekrarlayan bir solunum yolu enfeksiyonudur. Her yaşta görülebilir. Bahar ve kış mevsiminde daha yoğundur.

Bulaşma öksürme sırasında etrafa sıçrayan damlacıklarla olur.

Kuluçka süresi 1-3 gündür.

Belirtileri: Ateş, kol, bacak ve baş ağrısı, üst solunum yollarında iltihap ve kuru öksürük vardır.

Bakımında; doktorun önerdiği  ilaçlar kullanılarak yatak istirahati yapılmalıdır. Bol sıvı gıdalar ve C vitamini alınmalıdır.

Korunma gripli hastalarda yakın temastan kaçınılarak yapılmalıdır. Grip aşısı vardır; ancak doktora danışılarak uygulanmalıdır. Gripte yatak istirahati şarttır.

13. Tüberküloz (Verem)

Tüberküloz basilinin neden olduğu başta akciğer olmak üzere bütün vücudu tutabilen kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Her yaş ve mevsimde görülebilir.

Kuluçka dönemi 6-8 haftadır.

Bulaşma:

-   Kan yolu ile (gebelikte anne hasta ise hastalık plesanta aracılığıyla bebeğe geçer)

-   Deride açık yaralar, kesikler varsa deri yolu ile,

-   Solunum yolu ile (hastalarla direk temas, hastaların salgılarının bulaştığı eşyalar, havaya karışan tozlara bulaşmış basillerle),

-   Tüberkülozlu ineklerin sütünün kullanımı ile olur.

-   Tüberküloz solunum yoluyla bulaşır.

Belirtiler: Hafif, sürekli öksürük, ateş, halsizlik, iştahsızlık, yorgunluk, kilo kaybı, nefes almada ağrı vardır. Hastalık ilerledikçe kanlı balgam görülebilir.

Bakım: Doktor kontrolünde ilaç kullanımı, kesinlikle y atak istirahati, iyi beslenme ve temiz hava iyileşmeyi sağlayacaktır.

Aşılanma (BCG) yoluyla koruma sağlanır.