ZEKA GELİŞİMİ

ZEKA GELİŞİMİ

       Zeka, insan beynini karmaşık yeteneğini ortaya koyar. Zeka, iyi akıl yürütme, iyi hüküm verme ve kendi kendini aşma kapasitesi olarak açıklanmıştır. “Bireyin amaçlı davranma, mantıklı düşünme ve çevresiyle ilişkilerinde etkili olma kapasitesinin tümüdür.

Mekanik Zekâ: Alet, cihaz kullanma ve makine  işletebilmede bu zekâ etkindir.

Sosyal Zekâ: İnsanları anlama, kişiler arası ilişkileri görüp bunlara göre davranabilme gücüdür.

Soyut Zekâ: Sözcükler, sayılar, formüller gibi sembollerle düşünmede, bilimsel ilkeleri kavramada bu zekâ etkindir.

Zekânın İnsanlar Arasındaki Dağılımı

      Toplumdaki bireylerin zekâ düzeyleri çan eğrisine uygun şekilde dağılım gösterir. İnsanların sahip olduğu zekâ düzeyleri ortalama 100 olmak üzere, 90 ile 110 arasında değişme gösterir.

Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar

Zihinsel yetersizlik, gelişim süreci içinde genel zekâ fonksiyonlarının normalin altında olması, öğrenme ve sosyal uyum sağlayıcı davranışlarda bozukluğun görülmesi olarak tanımlanır. Zekâ bölümü puanları 70 ve altındadır. Bu çocukların eğitimlerindeki temel amaç, bağımsız yaşama becerilerini, kapasiteleri  ölçüsünde geliştirmektir. Zihinsel yetersizliği olan çocukların, zekâ yetenekleri kronolojik yaşlarının altındadır. Bu çocuklarda şu özellikler görülür:

Geç ve güç öğrenme,

Dikkat dağınıklığı,

Kısa süreli belleklerinde problem olması,

Dil ve konuşma bozuklukları,

Kişilik ve sosyal özelliklerinde problemler görülür.

ZEKA GELİŞİM AŞAMALARI

                İşlemleri öğrenmek çockular için zeka gelişiminin bir göstergesidir. Örneğin; 2 yaşındaki bir çocuk eline aldığı mıknatısı önce ağzına götürür ama daha sonra mıknatısın işlevini keşfettiği andan itibaren o işlevi uygular ve dener.

 

1. Duyu-Motor Gelişim:

 
 

      ilk aylarda kendini emme refleksi ile gösterir, daha sonraki aylarda emmeyi tekrarlar. Daha sonra çocuk kendine ilginç gelen hareketleri tekrarlar. (0-18 ay için geçerli) Örneğin: bebeğin önüne bir örtü örtülür ucunada ilgisini çekecek oyuncaklar koyduğumuzda oyuncaklarla bazı hareketleri dener. Rast gele örtüyü bir kez çekip oyuncaklara ulaştığında bu hareketi oyuncakları almak için tekrar dener. (11-18. Aylarda deneme yanılma hareketleri başlar. Önceden yastığı yumruğu ile yere atıyorken şimdi ayakları ile yere atmaya çalışır.) Duyu-Motor gelişim sürecinde obje devamlılığı gelişir. İlk aylarda resimler vardır fakat çok fazla devamlılığı yoktur. Bu dönemin sonunda objeler görme alanından kaybolsalar bile çocuk için varlıklarını devam ettirirler.

2. İşlem Öncesi Dönem (18 ay- 7 yaş)

 

           Dil gelişimi ile paralel gelişir. Davranış biçimi sembolik bir karakter kazanır. Örneğin, çocuk tahta parçaları ile bir arabaymış gibi oynar ve araba sesleri çıkarır. Bu objelerle sembolik olarak ilgilenme bu dönemin en belirgin özelliğidir. Çocuk bu dönemde objeleri daha sınıflandıramaz.  

 

 

 

3. Belirli İşlem Dönemi ( 7-12 yaş)
 

           7 yaşından itibaren öğrenme deneme yanılma gibi rastgele metotlarla değil belirli kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Çocuk objeleri ağırlıklarına ve büyüklüklerine göre sıralayabilir. Yavaş yavaş plan geliştirebilir ve bunu öğrenebilir. Tek ve çoğul kavramları

gelişir. Bu da matematiksel ilişkileri anlaması açısından bir koşuldur. Bir çok olay öğrenme ve deneyim sonucu öğrenilir.

4. Formal İşlem Dönemi (12 yaşından itibaren)

         Özet çıkarma, mantıklı düşünme ve uygulama dönemidir. Artık çocuk hipotezler üretebilir ve sonuçları karşılaştırabilir. Karışık işlemler sıraya konularak çözümlenebilir. Gençler kendi sorun çözme yeteneklerini

geliştirirler. Kendi kendilerini daha iyi ifade ederler.

BİLİŞSEL GELİŞİMİ GELİŞTİRİCİ UYGULAMALAR

1. Çevrede Bulunan Objeleri Tanıma:

1 yaşındaki çocuk çevresindeki malzemeye tam anlamıyla egemen değildir. El çırpma, vurma, eşyaları atma gibi hareketlerde bulunur. 2-4 yaşındaki çocuk nesneleri tanımaya, özelliğine göre kullanmaya ve çevresini keşfetmeye başlar. 5-6 yaşındaki çocukta seçme, bağıntı kurma, onaylama,

anlam çıkarma yeteneklerin tam olarak gelişmediği görülür. Objeleri daha iyi tanır. Objelerdeki orjinallik yani üreticilik zeka gelişimini desteklemede daha önemlidir.

2. Deneyler:

       Bir insanı eğitiyorsanız işe onu eğitenden başlayınız. Eğer o sizseniz o zaman kendinizden başlayınız.Çocuklar bir bireydir denek değildir. Çocuklar üzerinde deneme yanılma yöntemi uygulanmaz.

        Çocuğun önüne değişik nesneler oyuncaklar koyabilir renklerini sorabilirsiniz. Büyük-küçük, uzun-kısa, kavramlarını öğretebilirsiniz. 5-6 yaş çocuklarda fasulye, nohut, pamuk sulayarak büyümesini gözlemleyebilirsiniz.

3. Testler:

 

 Zekayı geliştirici bir uygulamadır. Çocuklara kavramları öğretmek amaçlanır. Büyük-küçük, uzun-kısa v.b sorular çocuklara sorulabilir.